مطالعة تطبیقی «مسئولیت‏ محض» در حقوق کیفری

مسئولیت‏های محض مواردی هستند که برای تحقق، به برخی از ارکان عادی مسئولیت نیازی ندارند. در حقوق کیفری هرگاه بی‏نیاز از احراز رکن روانی جرم باشیم، با مسئولیتی محض مواجهیم. ماهیت چنین جرمی مبهم است و مصادیق آن نیز به ‏گونه‏ای منظم گردآوری نشده‏. همچنین، به معیاری برای تشخیص نیاز دارد و اقسام پراکندة آن، قواعدی عمومی می‏طلبد. با این ‏حال در حقوق داخلی و خارجی می‏توان مصادیقی از این جرائم را یافت. معیار تشخیص آن‌ها را باید مجموعه‏ای منعطف از سه معیار «ننگ»، «اهمیت»، و «ماهیت کیفری یا انضباطی» جرم دانست. چون همة مصادیق «جرائم محض» از یک قسم نیستند، باید قواعد عمومی آن‌ها را دسته‏بندی کرد. در این زمینه، پنچ گروه از جرائم با اهداف و کارکردهای متفاوت قابل شناسایی است: جرائم مبتنی بر اتلاف؛ سبب اقوی از مباشر؛ فرض ابطال‏ناپذیر تقصیر؛ فرض ابطال‏پذیر تقصیر؛ و جرائم رفتاری